~~Eğitim konusu açıldığında sokaktaki vatandaştan, öğrenci velilerine; eğitimcilerden, siyasetçilere kadar toplumun hemen hemen bütün kesimleri ülkemizin bir eğitim politikası olmadığından; değişen hükümetlere, hatta hükümetlerin değişen milli eğitim bakanlarına göre eğitim politikası belirlendiğinden; devletin eğitim politikasının, uzun vadeli ve hükümetlerden etkilenmeyen bir yapıda olması gerektiğinden söz eder.
Bu konu uzun yıllardan bu yana tartışılmakta, çeşitli eğitim felsefesi akımlarına göre değişik politikalar önerilmektedir. Tartışma ve öneriler bir yana ülkemizdeki eğitim politikaları belirlenirken yaşanan bir başka sorun da bu politikaların, politika oluşturma sürecine uygun olarak belirlenip, belirlenmediği konusundaki belirsizliktir.
Ulusal eğitim politikalarının beklendiği gibi eğitim sisteminde etkililiği ve verimliliği artırabilmesi için, politikaların eğitim sisteminin paydaşları tarafından anlaşılır olması ve bu şekilde taraftar toplaması gerekmektedir. Bunu sağlayabilmek için ise, eğitim politikası oluşturma sürecinde politika oluşturma kriterlerine dikkat edilmesi ve politika analizlerinin yapılması büyük önem taşımaktadır (Balkar ve Çimen, 2014).
Balkar ve Çimen (2014)’in yaptığı çalışmaya göre; son zamanlarda eğitim politikalarının analizinde kullanılan kriterler, eğitimsel etkililiği sağlama doğrultusunda ele alınmaktadır. Eğitimsel etkililiği sağlama doğrultusunda politika analizinde kullanılan kriterlere ilişkin bir çerçeveye göre, sistem düzeyinde ulusal eğitim politikaları, eğitimin geliştirilmesinde yol açtığı sonuçlar açısından ve eğitimsel etkililiği sağlama doğrultusunda; sıklık, odak noktası, kademe, nitelik ve farklılaştırma olmak üzere beş temel kriter kullanılarak değerlendirilmektedir.
Sıklık kriteri kapsamında; ulusal eğitim politikalarının öğretimsel uygulamaları ne ölçüde kapsadığı dikkate alınmakta ve öğretim kalitesini artırmaya ve öğrenme olanakları sağlamaya dönük uygulamalar analiz edilmektedir.
Odak noktası kriteri; öğretimi geliştirmek için kullanılan politikaların öğretmenlerden ve okullardan beklenenleri ne ölçüde anlatabildiğini ve başarılması istenen hedeflerin nasıl ifade edildiğini incelemeye yöneliktir.
Kademe kriteri; politikaların ne zaman oluşturulduğunu, eğitimsel gelişimi sağlamak için belirlenen eylemlerin ne zaman uygulanmaya başlandığını ve gözlenen değişiklikler doğrultusunda politikalarda değişim yapılabilme esnekliğini analiz etmede kullanılmaktadır.
Nitelik kriterinden; politikaların ne kadar net, somut ve içerikle ilgili bilimsel veriler ışığında hazırlandığının ve okullara ve öğretmenlere politikaların uygulanabilmesi için neler sağlandığının analizinde yararlanılmaktadır.
Farklılaştırma kriteri ise, politikaların uygulanması ile ilgili olarak okulların ve öğretmenlerin daha fazla desteğe ihtiyaç duyması durumunda, bu desteğin nasıl sağlanacağına ilişkin analizlerin yapılmasında kullanılmaktadır.
Araştırmanın bulgularına göre; Onuncu Kalkınma Planında yer alan eğitim politikaları, eğitimsel etkililiği sağlama doğrultusunda ele alınan politika oluşturma kriterleri arasından en çok “sıklık” kriterine uygun olarak geliştirilmiştir. Eğitim politikalarının oluşturulmasında “odak noktası” kriterine dikkat edildiği; ancak “farklılaştırma” kriterine önem verilmediği belirlenmiştir. “Kademe” kriterine ise, doğrudan eğitim politikaları kapsamında değil, politikalar ve mevcut durum analizi arasında bağlantı kurulduğu zaman yer verildiği söylenebilmektedir. Mevcut politikaların, ifade ediliş tarzı açısından “nitelik” kriterine uygun olarak geliştirildiği; ancak uygulama aşaması ile ilgili olarak net bir çerçeveye sahip olmadığı görülmektedir.
Araştırmada eğitim politikalarının oluşturulması sürecinde politika oluşturma kriterlerine kısmen bağlı kalındığı sonucuna ulaşılmıştır. Politika oluşturma sürecinde, politika oluşturma kriterlerinin dikkate alınabilmesi için, politika oluşturucuların politikaların kapsadığı alanlara ve paydaşların görüşlerine ilişkin geçerli bilimsel verilere sahip olmaları, bir başka deyişle veri temelli politika oluşturma çalışmaları yapmaları gerekmektedir. Ancak bu şekilde geliştirilen eğitim politikalarının bilimsel olarak politika oluşturma kriterlerine uygunluğu sağlanabilir.
Kaynaklar
Balkar, B. Çimen. İ.(2014). Ulusal Eğitim Politikalarının Politika Oluşturma Kriterleri Doğrultusunda Analizi. 10.Ulusal Eğitim Yönetimi Kongresi. Gaziantep Üniversitesi.