Çocuk ve Demokrasi
Eylül 2004 tarihinde yürürlüğe giren, Milli Eğitim Bakanlığı Demokrasi Eğitimi ve Okul Meclisleri Yönergesinin amacı, Millî Eğitim Bakanlığına bağlı ilköğretim ve orta öğretim kurumlarında “Okul Öğrenci Meclislerinin” kuruluş ve işleyişine ilişkin usul ve esasları belirlemektir.(http://mevzuat.meb.gov.tr)
Yönergenin 5.maddesine göre, “Cumhuriyetimizin demokrasi ile güçlendirilmesi; öğrencilerimizde yerleşik bir demokrasi kültürünün oluşturulması, hoş görü ve çoğulculuk bilincinin geliştirilmesi, kendi kültürünü özümsemiş, millî ve manevî değerlere bağlı, evrensel değerleri benimseyen nesillerin yetiştirilmesi; öğrencilere seçme, seçilme ve oy kullanma kültürünün kazandırılması; katılımcı olma, iletişim kurabilme, demokratik liderliği benimseyebilme ve kamuoyu oluşturabilme becerilerinin kazandırılması amaçlanmaktadır.”
Bu amaçlara ulaşmak için, “Okul, İl ve Türkiye Öğrenci Meclisleri” oluşturulmuş ve süreç yönergede belirlendiği şekliyle devam etmektedir.
Demokrasi belirli değerleri, özellikleri ve gerekleri olan bir yönetim, aynı zamanda bir yaşam biçimidir. Sadecepolitik bir kavram olmayan demokrasi, içerisinde demokratik değerleri barındıran ve bireylerin tüm hayatını etkileyensosyal bir olgudur. Demokrasinin toplum genelinde bir yaşam biçimi olarak yerleşebilmesi demokratik değerlerintoplumda kabul görmesine, doğru öğrenilmesi ise sosyal bir çevre içerisinde uygulanıp, yaşama geçirilmesinebağlıdır. Bu nedenle kişinin toplumsal yaşam anlayışına sağlıkla uyumuna yardım eden bir süreç olan eğitimin (Varış,1996, 57; akt;F.Sadık,M.Sarı) toplumun kültürünü bireylere yansıtma fonksiyonunu yerine getirirken, bütün değerlerle birlikte demokrasikültürünü de kazandırması gerekmektedir. (Hotaman 2010, 31; akt;F.Sadık,M.Sarı).
Okul meclislerinin işleyişi ile ilgili olarak yapılan, “Çocuk ve Demokrasi: İlköğretim Öğrencilerinin Demokrasi Algılarının MetaforlarAracılığıyla İncelenmesi” başlıklıbir araştırma yapılmış,(F,Sadık; M,Sarı-2011) bu araştırmada ilköğretim öğrencilerinin (332 öğrenci araştırmaya katılmıştır) demokrasi algıları incelenmiş, bu doğrultuda şu sorulara yanıtaranmıştır:
1. İlköğretim öğrencilerinin dersler çerçevesinde demokrasiye ilişkin yapılan etkinliklere ve Demokrasi Eğitimive Okul Meclisleri Projesine ilişkin görüşleri nelerdir?
2. İlköğretim öğrencilerinin demokrasiye ilişkin geliştirdikleri metaforlar ve bu metaforları kullanmalarınıngerekçesine yönelik açıklamaları nelerdir?
3. İlköğretim öğrencilerinin demokrasiye ilişkin geliştirdikleri metaforlar öğrenci cinsiyeti, sınıf düzeyi veokulların bulunduğu sosyo-ekonomik çevreye göre farklılaşmakta mıdır?
4. İlköğretim öğrencilerinin demokrasiye ilişkin görüşlerini etkileyen faktörler nelerdir?
Bu araştırmadan elde edilen bulgulara göre, öğrencilerin demokrasiyle ilgili düşüncelerini en fazla etkileyen faktörler aritmetikortalamaları dikkate alınarak şu şekilde sıralanmıştır;
-Aile ortamı (3.72),
-Öğretmenler (3.66)
-Okul yöneticileri (3.40)
-Büyük anne-büyük baba ve diğer yakınlar (3.04)
-Okuldaki ders dışı etkinlikler (3.03)
-Televizyon dizileri. (2.56)
Öğrencilerin 117’si şimdiye kadar derslerinde demokrasiyle ilgili herhangi bir etkinlik yapılmadığını; 106’sıokullarında “Demokrasi Eğitimi ve Okul Meclisleri Projesinin” uygulanmadığını; 109’u bu projenin demokrasiyle ilgiligörüşlerini hiçbir şekilde etkilemediğini belirtmiştir.
Bu araştıra sonuçları, “Demokrasi Eğitimi ve Okul Meclisleri Projesinin” başarısız olduğunu göstermektedir.
MEB dâhil, birçok kamu kurumunda büyük umutlarla hayata geçirilmeye çalışılan önemli projelerin, her kademedeki uygulayıcılar tarafından ciddiye alınıp, gereğinin yapılmaması ve idarenin de denetim konusunda duyarsız kalması nedeniyle, demokrasinin bütün kurum ve kurallarıyla uygulanmasına son derece ihtiyacımız olan bu günlerde, “Demokrasi Eğitimi ve Okul Meclisleri Projesinin” bu şekilde kadük kalması uğraması üzüntü vericidir.
MEB, bu projenin uygulanması konusunda gerekli önlemleri bir an önce almalıdır.
-http://mevzuat.meb.gov.tr/html/2564_0.html
-Varış, F. (1996). Eğitimde program geliştirme teoriler teknikler (6. Baskı). Ankara: Alkım Kitapçılık Yayıncılık.
-Hotaman, D. (2010). Demokratik eğitim: Demokratik bir eğitim programı. Kuramsal Eğitimbilim Dergisi, 3(1), 29-42.
-F,Sadık; M,Sarı, 20.Ulusal Eğitim Bilimleri Kurultayı Bildiri Özetleri, Burdur-2011
