Türkiye İstatistik Kurumu, (TÜİK) 2023 dönemine ait işsizlik verilerini yayımladı. TÜİK verilerine göre 2022’de yüzde 10.4 olan dar tanımlı işsizlik oranı 2023’te 1 puan azalarak yüzde 9.4 oldu. Ancak geniş tanımlı işsizlikte artış eğilimini sürdü. 2022 yılında yüzde 21.3 olan geniş tanımlı işsizlik oranı son bir yılda 1.5 puan artarak 2023’te yüzde 22.8’e yükseldi.
Geniş tanımlı işsizlik ile dar tanımlı işsizlik arasındaki makasın açılmasının ve geniş tanımlı işsizlik oranının artmasının sebebi zamana bağlı eksik istihdam edilenler ile iş bulma ümidini kaybedenler, iş aramayıp çalışmaya hazır olanlar ve iş arayan ancak hemen işbaşı yapamayacak olanları kapsayan potansiyel iş gücündeki artış oldu.
DİSK-AR tarafından hazırlanan rapora göre Türkiye, bu verilerle Avrupa’da geniş tanımlı işsizliğin en yaygın olduğu ülke oldu.
2023’te Türkiye’de dar tanımlı işsizlik yüzde 9.4 ve geniş tanımlı işsizlik oranı yüzde 22.8 iken AB üyesi 27 ülke ortalamasında dar tanımlı işsizlik oranı yüzde 6.2 ve geniş tanımlı işsizlik oranı yüzde 12.2 seviyesinde. ABD’de ise ocak 2024 itibarıyla dar tanımlı işsizlik oranı yüzde 3.7 iken geniş tanımlı işsizlik oranı yüzde 7.2 olarak kayıtlara geçti. Böylece dar ve geniş tanımlı işsizlik arasındaki puan farkı ABD’de 3.5 ve AB-27’de 6.1 iken Türkiye’de 13.4 oldu.
Türkiye Avrupa ülkeleri ile kıyaslandığında da en yüksek geniş tanımlı işsizliğe sahip ülke. Avrupa ülkeleri içinde ikinci en yüksek geniş tanımlı işsizlik oranına sahip ülke yüzde 20.4 ile İspanya oldu. İspanya’da dar tanımlı işsizlik ise yüzde 12.3 iken Avrupa ülkeleri içinde geniş tanımlı işsizlik oranı en yüksek olan üçüncü ülke İtalya (yüzde 18.1), dördüncü ülke İsveç (yüzde 17) ve beşinci ülke ise Yunanistan’dır (yüzde 16.8). Avrupa ülkeleri arasında geniş tanımlı işsizlik oranı en düşük olan ilk üç ülke ise Polonya (yüzde 4.9), Malta (yüzde 5.3) ve Macaristan (yüzde 6.2).
Avrupa ülkeleri içinde geniş ve dar tanımlı işsizlik oranı arasındaki puan farkının en yüksek olduğu ülke Türkiye’dir. Avrupa ülkeleri içinde dar ve geniş tanımlı işsizlik oranı arasındaki puan farkının en yüksek olduğu ikinci ülke 10.8 puan ile İtalya ve üçüncü ülke ise 9 puan ile İsveç.
ÇALIŞABİLİR HER 10 KİŞİDEN SADECE 3’Ü KAYITLI VE TAM ZAMANLI İSTİHDAMDA
DİSK-AR tarafından yayımlanan raporda, kayıtlı ve tam zamanlı istihdam (KATİ) istihdamın niteliğini ortaya koymak amaçlandı. KATİ istihdamın ne kadarının sigortalı ve tam zamanlı çalıştığını ortaya koymayı amaçlıyor. Böylece kayıtsız istihdam ile kısmi ve eksik istihdam dışında kalan tam zamanlı ve sigortalı olarak çalışanların sayısı ve oranı ortaya çıktı. KATİ oranı kayıtlı tam zamanlı istihdamın 15+ yaş kurumsal olmayan nüfusa bölünmesiyle hesaplandı.
TÜİK’in resmi istihdam oranı 2023’te yüzde 48.3 olarak açıklanırken, DİSK-AR tarafından TÜİK verilerinden hareketle hesaplanan kayıtlı tam zamanlı istihdam (KATİ) oranı yüzde 34.1 olarak gerçekleşti. Kadınlarda resmi istihdam oranı yüzde 31.3 iken KATİ oranı yüzde 19.5 ve erkeklerde resmi istihdam oranı yüzde 65.7 olarak açıklanmışken KATİ oranı yüzde 48.9 olarak hesaplandı.
Böylece KATİ oranı resmi istihdam oranından genelde 14.2 puan, kadınlarda 11.8 ve erkeklerde ise 16.8 puan düşük olarak gerçekleşti. DİSK-AR tarafından yapılan KATİ hesaplamasıyla çalışma çağındaki (15+ yaş) 65.4 milyon kişinin sadece 22.2 milyonu kayıtlı ve tam zamanlı istihdam (KATİ) kapsamında çalıştığı ortaya çıktı. Çalışma çağındaki 33 milyon kadının sadece 6.4 milyonu kayıtlı ve tam zamanlı istidamda (KATİ), çalışma çağındaki 32.3 milyon erkeğin ise 15.8 milyonu kayıtlı ve tam zamanlı istihdamda yer alıyor. Bu durum nispeten nitelikli istihdamın düşüklüğünü ortaya koydu.
GENİŞ TANIMLI İŞSİZLİK YÜZDE 22.8!
TÜİK’e göre mevsim etkisinden arındırılmış dar tanımlı işsiz sayısı 2023 yılında 2022 yılına göre 318 bin kişi azalarak 3 milyon 264 bin olarak gerçekleşti. DİSK-AR tarafından TÜİK verilerinden yararlanarak hesaplanan geniş tanımlı işsiz sayısı ise 2023’te 8 milyon 727 bin olarak hesaplandı. TÜİK’in 2023 verilerine göre hem dar hem geniş tanımlı işsizliğin cinsiyete göre dağılımına bakıldığında kadınlarda işsizliğin çok daha yüksek olduğu görülüyor. 2023’te dar tanımlı işsizlik erkeklerde yüzde 7.7 ve kadınlarda ise yüzde 12.6 olarak açıklandı. Geniş tanımlı işsizlik (atıl iş gücü) oranı ise erkeklerde yüzde 18.3 ve kadınlarda yüzde 30.6 olarak gerçekleşti.
Böylece kadınlarda dar tanımlı işsizlik oranı erkeklerden 4.9 ve geniş tanımlı işsizlik oranı ise 12.3 puan yüksek seyrediyor. TÜİK verilerinden yararlanarak hesapladığımız geniş tanımlı işsiz sayısı ise kadınlarda 4 milyon 258 bin ve erkeklerde ise 4 milyon 460 bin olarak gerçekleşti.
GENİŞ TANIMLI GENÇ İŞSİZLİĞİ YÜZDE 38.8!
TÜİK verilerinden yararlanılarak yapılan hesaplamada 15-24 yaş arası genç nüfusta geniş tanımlı işsizlik oranı ise 2023 yılında yüzde 38.8 olarak gerçekleşti. Geniş tanımlı genç işsizliği dar tanımlı genç işsizliğinden yaklaşık 16 puan fazla olarak gerçekleşti.
2023’te genç kadınlarda geniş tanımlı işsizlik rekor seviyeye ulaştı. 15-24 yaş arası genç kadınlarda geniş tanımlı işsizlik oranı yüzde 48.8’e yükseldi. Genç erkeklerde dar tanımlı işsizlik yüzde 14.3 ve geniş tanımlı işsizlik yüzde 32.8 olarak hesaplanırken, 15-24 yaş arası genç kadınlarda ise dar tanımlı işsizlik yüzde 23.2, geniş tanımlı işsizlik yüzde 48.8 olarak hesaplandı. Gençlerde işsizlik oranlarının genel işsizlik oranlarından daha yüksek seyrettiği biliniyor. Öte yandan AKP döneminde gençlerde işsizlik vahim bir hal aldı. AKP’nin iktidara geldiği 2002 3. çeyreğinde gençlerde dar tanımlı işsizlik oranı yüzde 18.3 ve geniş tanımlı işsizlik oranı yüzde 26.1 idi. Gençlerde dar ve geniş tanımlı işsizlik arasındaki puan farkı 7.8’di.
EVRENSEL