YANSIMACI EĞİTİM
Eğitim ile ilgili yeni arayışlar ve bu arayışların sonucunda ortaya çıkan yeni yaklaşımlara her geçen gün bir yenisi daha eklenmektedir. Eğitim gibi insan odaklı ve insanın gelişmesini sağlamaya yönelik olan bu sürecin böyle bir dinamizm içinde olması hem eğitimin hem de eğitilecek olan bireyin doğasına uygun bir durumdur.
Eğitim üzerine kafa yoran, bu alanda görüş geliştirmeye çalışanlar, eğitimin insan için daha yayarlı hale gelebilmesini sağlamaya çalışmaktadırlar. Eğitimin insan üzerindeki olumlu etkisi ile ilgili değişik görüşler ileri sürmektedirler.
Son yıllarda bu bağlamda eğitim ile uğraşan kişilerin geliştirmiş oldukları görüşlerden bazıları şunlardır: Çoklu öğretim, Bireysel Öğretim, Bağlantısal öğretim, Derinlikli Eğitim vb. gibi.
Yansımacı eğitim de bu bağlamda geliştirilen yaklaşımlardan biridir.
Bu yazıda yansımacı eğitim adını verdiğimiz eğitim yaklaşımı ile ilgili temel bilgileri vermeye çalışacağız. Ancak konun anlaşılmasına katkı sağlaması bakımından öncelikle yansıma kavramının tanımını vermek gerekiyor. Sonra da bu kavrama bizim yüklediğimiz anlamı ortaya koymak istiyoruz.
Kelime olarak yansıma dilimizde, ışığın parlak yere çarpıp geriye doğru yön değiştirerek kaynağını göstermesi (TDK, 2005:2. 2387) olarak tanımlanmaktadır. Bu tanıma göre yansımanın gerçekleşebilmesi için bir ışığın bulunması, yansıyacak parlak bir yüzeyin ve yansımanın gerçekleşmesinden sonra, ışığın yön değiştirme işleminden geçmiş olması gerekiyor. Yansıma bir eylem biçimidir. Yansıma eyleminin gerçekleşebilmesi için de bu eylem gerçekleştirecek unsurların bir arada bulunarak birlikte eyleme geçmeleri gerekir.
Buna yansımanın unsurları denir. Yansımanın unsurları; yansımanın kaynağı ve yansıyacak ışık, yansımayı yapacak olan parlak yüzey ve yansımanın geri dönecek olduğu kaynaktır.
Yansımacı eğitim, bireyin örgün ve yaygın eğitim vasıtası ile almış olduğu eğitim ve öğretimi, bu eğitim ve öğretimin özelliklerini, bireysel ve toplumsal hayata aktararak, aydınlanmış ve öngörülebilir yaşam kalitesine ulaşmasını sağlayacak bir eğitim demektir.
Yansımacı eğitimin unsurlarından ilki; yansıma kaynağı olan birey ve bireyin eğitim ve öğretim alanındaki aşmış olduğu bilgilerin sağladığı ışıktır. İkincisi, yansımanın sağlanacağı parlak yüzey, bireyin kendisi ve içinde yaşadığı toplumdur. Üçüncüsü de bireyin almış olduğu eğitim ve öğretim sayesinde bireysel ve toplumsal alanda kendisini ifade edebilme yeterliliğine ulaşmasıdır.
Yansımacı eğitim, eğitim süreçlerinde bireyin bireysel ve toplumsal alanda kendini gerçekleştirmesinde katkı sağlayacak nitelikte gerçekleşen eğitimdir. Bir başka deyişle yansımacı eğitim, eğitim ve öğretim süreçlerindeki birey odaklı eğitimdir. Fonksiyonel, sorun çözücü ve işe yarayan bir eğitimdir.
Yansımacı eğitimde yansıtılacak olan, çocuğun almış olduğu eğitimi kendisinden başlayarak, içeriden dışarıya doğru yansıtması, eğitim ve öğretim ile kazanmış olduğu bilgi, tutum ve davranışları yaşam alanlarına uygun bir hiyerarşi içinde yansıtması, kullanabilmesidir.
Yansımacı eğitimde yansıyacak olan, bireyin doğuştan getirdiği yeti ve yeteneklerin açığa çıkarılarak geliştirilmesi sayesinde meydana gelecek olan keşfedilmişliği sağlayan yeterliliklerin toplumsal alana aksettirilmesidir.
Yansımacı eğitim, eğitim ve öğretim alma ve aldığı bu eğitimi bireysel ve toplumsal alana yansıtma özelliğinde ve ihtiyacında olan insanın bu özelliklerine cevap verebilecek niteliklere sahip olan bir eğitimdir.
Yansımacı eğitimin amacı, iyi insan yetiştirmektir. Bireyin eğitim ve öğretim ortamlarda almış olduğu, gelişimsel özelliklerine uygun olarak almış olduğu eğitim sayesinde eğitimin öngördüğü iyi insanı gerçekleştirmeye çalışmaktır.
Yansımacı eğitimin amacı, eğitimin genel amaçlarına ulaşmaktır.
Yansımacı eğitimi bu genel amaca ulaşabilmek için, öğretime esas olan konuları, bilmek, kavramak, uygulamak, analiz etmek ve değerlendirmek bakımından öğretim sıralamasındaki tüm basamakları birbirleri ile bağlantılı, birbirlerine yansıtarak gerçekleştirmektir.
Yansımacı eğitimin bilişsel hedefleri ve basamakları ile ilgili gerçekleşmeleri, her basamağın tekere teker öğrencinin zihinsel düzleminde gerçekleşmesi, bu gerçekleşmenin kalıcı olabilmesi için bilgilerin gerçeklik alanlarındaki yansımalarının hatırlatılarak sağlanması şeklinde olacaktır. Bilişsel öğrenme basamaklarının birinden diğerine geçerken, bir önceki öğrenmelerin yansımalının meydana getirecek olduğu aydınlanma ile bir sonraki basamağa geçilmesi şeklinde olacaktır. Bilişsel öğrenme basamaklarından biri olan bilgi basamağı ile ilgili bilgilerin öğrenilmesi sonrasında meydana gelecek bilişsel değerlerin, kavramayı kolaylaştıracak şekilde kavrama basamağına yansıtılması şeklinde olacaktır.
Mesela, yansıtma ile ilgili bilişsel hedeflerin gerçekleşmesinde ilk basamak olan bilgi basamağında yansıma bilgisi, yansımanın kavrama düzeyinde gerçekleşmesinde de bilgi basamağındaki yansıma ile ilgili tanımlayıcı bilgilerden elde edilen öğrenme değerlerinin, yansımanın kavranmasına yarayacak şekilde ikinci basamağa yansıtılmasıdır. Bu öğretim süreci diğer bilişsel basamaklara geçişi de aynı şekilde olacaktır.
Yansımacı eğitimde öğrenme basamaklarındaki öğrenilenlerin bir sonraki öğrenmelerin sırasıyla gerçekleşebilmesine yarayacak yönlerinin yansıtılarak geçişlerin sağlanması ilkesel olarak kabul edilmelidir.
Yansımacı eğitim bu ilkesel yaklaşımını duyuşsal öğrenme basamaklarında da uygulayacaktır. (Devam edecek)
