Gelişimi etkileyen bazı faktörler vardır. Bazılarını ele alacak olursak;
Kritik Dönem
Bireyler bir kısım gelişim dönemlerinde ve bazı yaşlarda öğrenmeye karşı yüksek duyarlılığa sahip olurlar. Bu dönemde çocuklar daha duyarlı oldukları için, kazanması gereken gelişim görevini kazanamadığı takdirde daha sonraki dönemlerde kazanması daha zor olacaktır. “Ateş harında demir tavında”; yani her şey zamanında yapılmalıdır. Mesela 10-24 ay arası verilemeyen bir tuvalet eğitimi daha sonra daha zor kazanılacaktır.
Fiziksel, Bilişsel, Duyuşsal ve Ahlaki eğitimin her birinin kritik dönemleri vardır. Her yaşın kendine ait ödevleri vardır. Zamanında yerine getirilmeyen ödevlerin kazanılması sonradan daha zor olacaktır.
Olgunlaşma
Organların kendinden beklenen fonksiyonları yerine getirme düzeyine ulaşmasıdır. Bedenin kendinden beklenen görevi yapacak seviyeye gelmesidir.
Çocuğunuza bir görev vereceğiniz zaman onun olgunlaşma seviyesini göz önünde bulundurmaya çalışın. Mesela; üç yaşındaki bir çocuk ile yedi yaşındaki bir çocuktan iki tekerlekli bisikleti aynı düzeyde kullanmasını bekleyemeyiz. Ya da üç yaşındaki bir çocuk kalemi elleriyle tutarken, on yaşındaki bir çocuk parmaklarıyla rahatça tutabilmektedir.
Hazırbulunuşluk
Hazırbulunuşluk bireyin fiziksel, zihinsel ve sosyal özelliklerinin öğrenmeye hazır hale gelmesidir. Bireyin öğrenmeye hazır olma durumudur. Hazırbulunuşluk seviyesi yeterli olmayan bir çocuk öğrenemez. Hazırbulunuşluk büyüme, öğrenmeye istekli olma, yetenek, ön bilgi, olgunlaşma ve sağlık durumu sonucu gerçekleşir.
Öğrenme
Yaşantı ve tekrar sonucu bireyin davranışlarında istenen kalıcı izli davranışlara öğrenme denir. Öğrenme istendik davranışlarda olabileceği gibi istenmeyen davranışlar sonucu da gerçekleşebilir. Mesela; bir sûreyi anlamıyla beraber öğrenmek olumlu bir davranış iken, argo konuşmayı öğrenmek olumsuz bir davranıştır.
Gelişim sorunu yaşayan bir çocuk konsantre olamaz. Dikkatini toparlayamaz; dolayısıyla da başarılı olamaz. Çocuğunuzun gelişimle alakalı sorunları varsa çözülmeye çalışılmalıdır.
Adnan Kalkan
Psikoterapist
Aile ve Eğitim Danışmanı