Türk Eğitim-Sen, 2023-2024 eğitim-öğretim yılında da ülkemizde ücretli öğretmen sayılarını araştırdı. 81 İl Valiliğinden ücretli öğretmen sayısını isteyen sendikamıza 71 il cevap verdi.
Buna göre ülkemizde 2023-2024 eğitim-öğretim yılında 71 ilde ücretli öğretmen sayısı 66 bin 780 oldu. Ücretli öğretmen sayısını göndermeyen iller; Ağrı, Bayburt, Bilecik, Düzce, Hatay, Kars, Niğde, Şırnak, Tokat ve Yalova.
İstanbul’da 17 bin 411 ücretli öğretmen çalıştırılmaktadır.
İstanbul her yıl olduğu gibi yine bu yıl da en yüksek ücretli öğretmen sayısına sahip il oldu. Yaptığımız tespitlere göre İstanbul’da 17 bin 411 ücretli öğretmen çalıştırılmaktadır. İstanbul’u 3 bin 381 ile Ankara takip etmektedir. Ücretli öğretmen sayısının yüksek olduğu diğer iller ise şunlardır: Bursa 3 bin 379, İzmir 3 bin 105, Gaziantep 2 bin 330, Kocaeli 2 bin 99, Antalya 1.855, Van 1.548, Kahramanmaraş 1.484, Tekirdağ 1.207.
Ücretli öğretmenlerin 6 bin 654’ü ön lisans mezunu.
71 ildeki ücretli öğretmenlerin mezuniyet durumlarına baktığımızda; eğitim fakültesi mezunlarının sayısı 28 bin 381, lisans mezunlarının sayısı 31 bin 745, ön lisans mezunlarının sayısı 6 bin 654’tür.
Mezuniyet durumlarına göre ücretli öğretmen sayıları
Ücretli öğretmenlerin mezuniyet alanlarına göre bazı illerdeki dağılımı şu şekildedir: Adana’da görev yapan ücretli öğretmenlerin 357’si eğitim fakültesi, 165’i lisans, 33’ü ön lisans mezunudur. Ankara’da görev yapan ücretli öğretmenlerin 1.324’ü eğitim fakültesi, 1.987’si lisans, 70’i ön lisans mezunudur.
Antalya’da görev yapan ücretli öğretmenlerin 793’ü eğitim fakültesi, 919’u lisans, 143’ü ön lisans mezunudur. Bursa’da görev yapan ücretli öğretmenlerin 1.458’i eğitim fakültesi, 1.770’i lisans, 151’i ön lisans mezunudur. İstanbul’da görev yapan ücretli öğretmenlerin 4 bin 93’ü eğitim fakültesi, 10 bin 690’ı lisans, 2 bin 628’i ön lisans mezunudur. İzmir’de görev yapan ücretli öğretmenlerin 1.395’i eğitim fakültesi, 1.277’si lisans, 433’ü ön lisans mezunudur. Çankırı’da görev yapan ücretli öğretmenlerin 42’si eğitim fakültesi, 124’ü lisans, 33’ü ön lisans mezunudur. Gaziantep’te görev yapan ücretli öğretmenlerin 1.509’u eğitim fakültesi, 714’ü lisans, 107’si ön lisans mezunudur. Sakarya’da görev yapan ücretli öğretmenlerin 394’ü eğitim fakültesi, 500’ü lisans, 97’si ön lisans mezunudur. Tekirdağ’da görev yapan ücretli öğretmenlerin 359’u eğitim fakültesi, 659’u lisans, 189’u ön lisans mezunudur. Şanlıurfa’da görev yapan ücretli öğretmenlerin 2 bin 377’si eğitim fakültesi, 1.395’i lisans, 447’si ön lisans mezunudur. Görüldüğü üzere bazı illerimizde lisans mezunu ücretli öğretmenlerin sayısı eğitim fakültesi mezunu ücretli öğretmenlerin sayısından fazladır.
Özel eğitim öğretmeni olarak görev yapan ön lisans mezunu ücretli öğretmenlerin sayısı 2 bin 15’tir.
Özel uzmanlık gerektiren zihinsel-görme-işitme engelliler öğretmenliğinde dahi ön lisans mezunu ücretli öğretmen görevlendirmesi yapılmaktadır. Şöyle ki; özel eğitim öğretmenliğinde toplam 19 bin 61 ücretli öğretmen görev yaparken; bu öğretmenlerin 6 bin 845’i eğitim fakültesi, 10 bin 201’i lisans, 2 bin 15’i ön lisans mezunudur. Ön lisans mezunu özel eğitim öğretmenlerinin 1.062’si de İstanbul’dadır.
İstanbul ve Giresun’da ön lisans mezunu özel eğitim öğretmeni sayısı eğitim fakültesi mezunlarından fazla.
Öte yandan İstanbul ve Giresun’da eğitim fakültesi mezunu ücretli özel eğitim öğretmeni sayısı, lisans ve ön lisans mezunu özel eğitim öğretmeni sayısından daha azdır. İstanbul’da 4 bin 460 ücretli özel eğitim öğretmeninin 860’ı eğitim fakültesi, 2 bin 538’i lisans, 1.062’si ön lisans mezunudur. Giresun’da 127 ücretli özel eğitim öğretmeninin 3’ü eğitim fakültesi, 114’ü lisans, 10’u ön lisans mezunudur.
Bazı illerimizde de eğitim fakültesi mezunu ücretli özel eğitim öğretmeni sayısı, lisans mezunu özel eğitim öğretmeni sayısına eşit ya da daha azdır. Örneğin; Antalya’da özel eğitim öğretmeni olarak görev yapan 726 ücretli öğretmenin 287’si eğitim fakültesi, 409’u lisans, 30’u ön lisans mezunudur. Muğla’da 224 ücretli özel eğitim öğretmeninin 61’i eğitim fakültesi, 118’i lisans, 45’i ön lisans mezunudur. Eskişehir’de eğitim fakültesi mezunu ücretli öğretmen ile lisans mezunu ücretli öğretmen sayısı 32’dir. Ön lisans mezunu özel eğitim öğretmeni sayısı ise 2’dir. Ankara’da 1.662 ücretli özel eğitim öğretmenin 513’ü eğitim fakültesi, 1.125’i lisans, 24’ü ön lisans mezunudur. Kocaeli’nde 896 ücretli özel eğitim öğretmeninin 200’ü eğitim fakültesi, 575’i lisans, 121’i ön lisans mezunudur.
Branş ve sınıf öğretmeni olarak görev yapan ön lisans mezunu ücretli öğretmenlerin dağılımı
Ücretli branş öğretmeni olarak görev yapanların sayısı toplam 23 bin 187 iken; bu öğretmenlerin 8 bin 40’ı eğitim fakültesi, 12 bin 673’ü lisans, 2 bin 474’ü ön lisans mezunudur.
İstanbul’da ücretli branş öğretmeni olarak görev yapan 6 bin 685 öğretmenin 924’ü, Aydın’da görev yapan 207 ücretli branş öğretmenin 50’si, Manisa’da görev yapan 307 ücretli branş öğretmenin 46’sı, İzmir’de görev yapan 1.253 ücretli branş öğretmenin 235’i ön lisans mezunudur.
Ücretli sınıf öğretmeni olarak görev yapanların sayısı toplam 16 bin 679 iken; bu öğretmenlerin 8 bin 704’ü eğitim fakültesi, 7 bin 390’ı lisans, 585’i ön lisans mezunudur. Ücretli sınıf öğretmeni olarak; İstanbul’da görev yapan 4 bin 770 öğretmenin 188’i, Van’da görev yapan 643 ücretli öğretmenin 58’i, Muş’ta görev yapan 403 öğretmeninin 61’i ön lisans mezunudur.
Norm kadro ihtiyacı 69 ilde 91 bin 484.
İl Valiliklerinden norm kadro ihtiyacını da talep ettik. Buna göre 69 ilden norm kadro sayıları elimize ulaştı. Norm kadro sayısını göndermeyen iller Ağrı, Bayburt, Bilecik, Düzce, Hatay, Kars, Niğde, Şırnak, Tokat, Yalova, Hakkari ve Karaman’dır.
69 il valiliğinden gelen verilere göre ülkemizde norm kadro açığı 91 bin 484’tür. Buna göre ücretli öğretmen sayısının norm kadro ihtiyacının 24 bin 704 altında kaldığını görüyoruz. İlleri incelediğimizde İstanbul’da norm kadro ihtiyacı 26 bin 743 iken, ücretli öğretmen sayısı 17 bin 411’dir. Tekirdağ’da norm kadro ihtiyacı 1.637 iken, ücretli öğretmen sayısı 1.207’dir. Şanlıurfa’da norm kadro ihtiyacı 6 bin 280 iken, ücretli öğretmen sayısı 4 bin 219’dur. Konya’da norm kadro ihtiyacı 2 bin 669 iken, ücretli öğretmen sayısı 998’dir. Kahramanmaraş’ta norm kadro ihtiyacı 2 bin 286 iken, ücretli öğretmen sayısı 1.484’tür. Van’da norm kadro ihtiyacı 2 bin 915 iken, ücretli öğretmen sayısı 1.548’dir. Zonguldak’ta norm kadro ihtiyacı 684 iken, ücretli öğretmen sayısı 199’dur. Rakamlardan da anlaşılacağı üzere ücretli öğretmen alımı yapılmasına rağmen, bu rakamlar norm kadro ihtiyacını karşılamaktan uzaktır.
Ancak şunu da belirtmek gerekir ki, Ankara ve Diyarbakır’da norm kadro ihtiyacından fazla ücretli öğretmen görevlendirmesi yapılmaktadır. Şöyle ki; Ankara’da norm kadro ihtiyacı 2 bin 937 iken, görevlendirilen ücretli öğretmen sayısı 3 bin 381’dir. Diyarbakır’da da norm kadro ihtiyacı 1.283 iken, ücretli öğretmen sayısı 1.305’dir. Çeşitli nedenlerle uzun süreli izinde olan öğretmen sayısının fazla olmasının bu sonuca yol açığı düşünülmektedir.
Bazı branşlar itibariyle ücretli öğretmen sayısının norm kadro ihtiyacını karşılamadığı görülmektedir. Özel eğitim öğretmenliğinde norm kadro ihtiyacı 23 bin 764 iken, ücretli öğretmen sayısı 19 bin 61’dir. Branş öğretmenliğinde norm kadro ihtiyacı 51 bin 572 iken, ücretli öğretmen sayısı 23 bin 187’dir.
2024 Yılında En Az 92 Bin Öğretmen Ataması Yapılmalıdır.
Ücretli öğretmen araştırması ile ilgili açıklama yapan Türk Eğitim-Sen Genel Başkanı Talip Geylan, şunları kaydetti: “Ülkemizde öğretmen açığı sorunu bir türlü çözülemiyor. Milli Eğitim Bakanlığı öğretmen ihtiyacını yeterli sayıda kadrolu öğretmen ataması yapmak yerine, girdikleri ders başına ücret alan, asgari ücretin yarısı bir aylık gelire sahip olan, hak ve güvenceden mahrum, geleceği amirlerinin iki dudağı arasında olan ücretli öğretmen görevlendirmesi yaparak gidermeye çalışıyor. Ücretli öğretmenlerin bir kısmının pedagojik formasyonunun olmaması ve iki yıllık meslek yüksekokullarından mezun olması da işin eğitimi tehdit eden boyutu olarak karşımıza çıkıyor.
Yaptığımız araştırmaya göre 10 il eksik olmasına rağmen ücretli öğretmen sayısının 67 bine ulaştığı görülmektedir. Şayet tüm illerin verileri elimizde olsaydı, ücretli öğretmen sayısının 80 bini aştığı görülecektir.
Ücretli öğretmen sayısının yüksekliği kadar norm kadro ihtiyacının da 90 binin üzerinde olması dikkat çekicidir. Bu durum, ücretli öğretmen çalıştırılmasına rağmen ülkemizde öğretmen açığının kapatılamadığının göstergesidir.
Nitekim öğretmen açığı olduğunu Milli Eğitim Bakanı Sayın Yusuf Tekin de kabul etmiştir. Ancak Bakan Tekin 68 bin öğretmen ihtiyacı olduğunu söylerken, sendikamızın tespitleri Yusuf Tekin’in verdiği norm kadro ihtiyacının en az 23 bin 484 üzerindedir.
Peki öğretmen açığı ve bu açığın ücretli öğretmenler eliyle giderilmeye çalışılması eğitim hayatımız için ciddi bir sorunken, bu sorun nasıl çözülmelidir? Yapılması gereken öncelikle ücretli öğretmenlik denilen ve neredeyse asal istihdam modeli haline gelen bu ucube çalıştırma şeklinin tamamen kaldırılması ve sadece kadrolu atama yapılmasıdır. Şubat ayında en az ücretli öğretmen sayısı kadar yani 67 bin öğretmen ataması yapılması, ardından da 2024 yılında bu atamaların norm kadro ihtiyacına tamamlanması da gerekmektedir. Kısacası ülkemizde öğretmen açığı sorununu ortadan kaldırmak için 2024 yılında en az 92 bin atama yapılması elzemdir.
Şunu da belirtmeliyiz ki; bir ihtisas mesleği olan öğretmenlikte ‘ücretli’ adıyla bir çalıştırma yöntemi olmamalıdır. Siz nasıl ücretli polis, ücretli doktor çalıştırmıyorsanız, insan yetiştiren bir mesleğin saygınlığını azaltan, mesleği tahrip eden, eğitimin kalitesini düşüren bir usulle öğretmen çalıştıramazsınız!
MEB sadece ve sadece gerekli istisnai hallerde 657 Sayılı DMK’ya dayalı olarak ‘Vekil Öğretmen” unvanıyla öğretmen çalıştırmalıdır. Bunun dışında tüm öğretmenlerimizin kadrolu olarak istihdam edilmesi temel talebimizdir. Cumhuriyetimizin ikinci yüzyılının başlangıcında, Türkiye Yüzyılını inşa ederken, eğitimi öncelemek başat sorumluluğumuzdur. Eğitimin itici gücünün öğretmenler olduğunu göz önüne aldığımızda eğitim alanında tasarruf yapılmayacağı gerçeğinden hareketle, tüm imkânlarımızı geleceğimiz olan çocuklarımıza, onları yetiştiren öğretmenlerimize seferber etmeliyiz.”