Kamu kurum ve kuruluşlarında çalışan yaklaşık 600 bin işçi, 2025-2026 dönemini kapsayacak Kamu Toplu İş Sözleşmeleri Çerçeve Protokolü'nün imzalanmasını heyecanla bekliyor. Bu protokol, işçilerin maaş artışları ve çalışma koşullarını belirleyecek olması nedeniyle büyük önem taşıyor.
Hazırlıklar ve Sendikaların Çalışmaları
TÜRK-İŞ ve HAK-İŞ konfederasyonları, işçilerin haklarını en iyi şekilde savunmak amacıyla kapsamlı bir çalışma sürecine girdi. TÜRK-İŞ Başkanlar Kurulu, Genel Başkan Ergün Atalay'ın başkanlığında, konfederasyona bağlı sendika başkanlarının katılımıyla bir toplantı gerçekleştirdi. Toplantının ardından yayımlanan bildiride, kamu kesiminde yaklaşık 600 bin işçiyi kapsayacak toplu iş sözleşmesi sürecinin devam ettiği ve "Koordinasyon Kurulu"nun çalışmalarının değerlendirildiği belirtildi.
HAK-İŞ ise Genel Başkan Yardımcıları Devlet Sert ve Halil Çukutli başkanlığında bir "Kamu Koordinasyon Kurulu" oluşturdu. İlk toplantısını 26 Aralık 2024'te gerçekleştiren kurul, sendikaların görüş ve taleplerini değerlendirmeye devam ediyor. Önümüzdeki günlerde yeni toplantılarla müzakereler ilerletilecek.
Protokolün Önemi ve Beklentiler
Kamu Toplu İş Sözleşmeleri Çerçeve Protokolü, Karayolları, demiryolları, elektrik üretim santralleri, bakanlıklar, üniversiteler ve hastaneler gibi birçok kamu kurumunda çalışan işçilerin maaş ve çalışma koşullarını belirleyecek. Ayrıca, bu protokol, özel sektördeki toplu iş sözleşmeleri için de önemli bir referans niteliği taşıyor. Bu nedenle, kamu sektöründeki düzenlemelerin özel sektöre yansıması kritik bir önem arz ediyor. Yüz binlerce kamu işçisinin heyecanla beklediği Kamu Çerçeve Protokolü (KÇP)'nün imzalanmasına sayılı günler kaldı.
İmza Tarihi ve Gelecek Adımlar
Şu ana kadar, 2025 yılı Kamu Toplu İş Sözleşmeleri Çerçeve Protokolü'nün kesin imza tarihi hakkında resmi bir açıklama yapılmadı. Ancak, sendikaların ve ilgili kurumların yoğun çalışmaları göz önüne alındığında, protokolün önümüzdeki aylarda imzalanması bekleniyor. İşçi ve memur temsilcileri, süreci yakından takip ederek, kamu çalışanlarının haklarını ve çalışma koşullarını iyileştirecek bu protokolün en kısa sürede sonuçlanmasını umut ediyor.
Geçmiş yıllarda, benzer protokoller genellikle yılın ilk yarısında imzalanmıştı. Örneğin, 2023-2024 dönemini kapsayan Toplu İş Sözleşmesi Çerçeve Anlaşma Protokolü, 9 Mayıs 2023'te imzalanmıştı.
Kamu işçileri ve aileleri, yeni protokolün imzalanmasıyla birlikte maaş artışları ve iyileştirilmiş çalışma koşullarına kavuşmayı dört gözle bekliyor. Sürecin olumlu bir şekilde sonuçlanması, hem kamu çalışanları hem de genel çalışma hayatı için büyük bir önem taşıyor.
İŞTE İMZALANAN 2023 YILI KAMU TOPLU İŞ SÖZLEŞMELERİ ÇERÇEVE ANLAŞMA PROTOKOLÜ
Yürürlük başlangıç tarihleri 2023 yılı içinde olan Kamu Kesimi Toplu İş Sözleşmelerinin (TÜRK-İŞ ve HAK-İŞ Konfederasyonlarına üye sendikaların örgütlü bulunduğu ve yetki aldığı işyerlerine ilişkin olarak Kamu Kurum ve Kuruluşlarında uygulanmak üzere) aşağıda belirtilen esaslar göz önüne alınarak sonuçlandırılmaları kabul edilmiş ve 2023 Yılı Kamu Toplu İş Sözleşmeleri Çerçeve Anlaşma Protokolü taraflarca düzenlenerek 09/05/2023 tarihinde imza altına alınmıştır.
ı-TABAN ÜCRET
Toplu iş sözleşmelerinin yürürlük başlangıç tarihinde aylık brüt çıplak ücretleri; 15.000,00 TL'nin altında olan işçilerin aylık brüt çıplak ücretleri 15.000,00 TL'ye çekilmiştir.
Günlük ücret sisteminde bu rakamlar 30'a, saatlik ücret sisteminde 225'e bölünmek ve bulunan rakamlar kuruş küsuratı 5 ve üzerinde ise tama iblağ edilmek suretiyle toplu iş sözleşmelerine yazılacaktır. (Örnek: 15.000,00 TL'lik rakam; günlük ücret sisteminde 500,00 TL/Gün, saatlik ücret sisteminde ise 66,67 TL/Saat olarak yazılacaktır.)
2-ÜCRET ZAMLARI
a) Birinci Yıl Birinci Altı Ay Zammı:
İşçilerin ücretleri (1) fıkradaki taban ücrete çekildikten sonra, toplu iş sözleşmesinin yürürlük başlangıç tarihindeki (aylık/günlük/saatlik) brüt çıplak ücretlerine, yürürlük başlangıç tarihinden geçerli olmak üzere birinci yıl birinci altı ay için Refah payı dahil % 45 (Kırkbeş) oranında zam yapılacaktır.
Ancak, Türkiye İstatistik Kurumunun 2003—100 Temel Yıllı Tüketici Fiyatları Türkiye Geneli Haziran 2023 indeks sayısının, Aralık 2022 indeks sayısına göre değişim oranının % 45 (Kırkbeş)' i aşması halinde aşan kısmın tamamı, birinci yıl ikinci altı ay ücret zammı oranına ilave edilecektir. (Bu örnek yürürlük başlangıcı 01.012023 tarihi olan toplu iş sözleşmeleri için yapılmıştır. Birinci yılın birinci altı ayında gerçekleşecek enflasyon oranı; her toplu iş sözleşmesinin yürürlük başlangıç tarihi dikkate alınmak suretiyle iş bu örneğe uygun biçimde Türkiye İstatistik Kurumunun 2003—100 Temel Yıllı Tüketici Fiyatları Türkiye Geneli İndeks Sayısındaki altı aylık değişim oranına göre belirlenecektir).
b) Birinci Yıl İkinci Altı Ay Zammı:
İşçilerin birinci yıl ikinci altı ayının ilk günündeki brüt çıplak ücretlerine, (aylık/günlük/saatlik) birinci yıl ikinci altı ayın birinci gününden geçerli olmak üzere % 15 (Onbeş) oranında zam yapılacaktır.
Ancak, Türkiye İstatistik Kurumunun 2003—100 Temel Yıllı Tüketici Fiyatları Türkiye Geneli Aralık 2023 indeks sayısının, Haziran2023 indeks sayısına göre değişim oranının % 15 (Onbeş)'i aşması halinde aşan kısmın tamamı, ikinci yıl birinci altı ay ücret zammı oranına ilave edilecektir. (Bu örnek yürürlük başlangıcı 01.01.2023 tarihi olan toplu iş sözleşmeleri için yapılmıştır. Birinci yılın ikinci altı ayında gerçekleşecek enflasyon oranı; her toplu iş sözleşmesinin yürürlük başlangıç tarihi dikkate alınmak suretiyle iş bu örneğe uygun biçimde Türkiye İstatistik Kurumunun 2003—100 Temel Yıllı Tüketici Fiyatları Türkiye Geneli İndeks Sayısındaki altı aylık değişim oranına göre belirlenecektir).
c) İkinci Yıl Birinci Altı Ay Zammı:
İşçilerin ikinci yıl birinci altı ayının ilk günündeki brüt çıplak ücretlerine (aylık/günlük/saatlik), ikinci yıl birinci altı ayın birinci gününden geçerli olmak üzere % 10 (On) oranında zam yapılacaktır.
Ancak, Türkiye İstatistik Kurumunun 2003—100 Temel Yıllı Tüketici Fiyatları Türkiye Geneli Haziran 2024 indeks sayısının, Aralık 2023 indeks sayısına göre değişim oranının % 10 (On)'u aşması halinde aşan kısmın tamamı, ikinci yıl ikinci altı ay ücret zammı oranına ilave edilecektir. (Bu örnek yürürlük başlangıcı 01.01.2023 tarihi olan toplu iş sözleşmeleri için yapılmıştır. İkinci yılın birinci altı ayında gerçekleşecek enflasyon oranı; her toplu iş sözleşmesinin yürürlük başlangıç tarihi dikkate alınmak suretiyle iş bu örneğe uygun biçimde Türkiye İstatistik Kurumunun 2003—100 Temel Yıllı Tüketici Fiyatları Türkiye Geneli İndeks sayısındaki altı aylık değişim oranına göre belirlenecektir).
d) İkinci Yıl İkinci Altı Ay Zammı:
İşçilerin ikinci yıl ikinci altı ayının ilk günündeki brüt çıplak ücretlerine (aylık/günlük/saatlik), ikinci yıl ikinci altı ayın birinci gününden geçerli olmak üzere % 10 (On) oranında zam yapılacaktır.
Ancak, Türkiye İstatistik Kurumunun 2003—100 Temel Yıllı Tüketici Fiyatları Türkiye Geneli Aralık 2024 indeks sayısının, Haziran 2024 indeks sayısına göre değişim oranının % 10 (On)'u aşması halinde aşan kısmın tamamı, ikinci yıl ikinci altı ayının son günündeki ücrete takip eden ayın birinci gününden geçerli olmak üzere ilave edilecektir. (Bu örnek yürürlük başlangıcı 01.01.2023 tarihi olan toplu iş sözleşmeleri için yapılmıştır. İkinci yılın ikinci altı ayında gerçekleşecek enflasyon oranı; her toplu iş sözleşmesinin yürürlük başlangıç tarihi dikkate alınmak suretiyle iş bu örneğe uygun biçimde Türkiye İstatistik Kurumunun 2003—100 Temel Yıllı Tüketici Fiyatları Türkiye Geneli İndeks Sayısındaki altı aylık değişim oranına göre belirlenecektir).
NOT: Yukarıda belirlenen zam oranları he toplu iş sözleşmesinin madde metni esas alınarak düzenlenecektir.
3- İKRAMİYE
Toplu iş sözleşmelerinde ilave tediye dışında işçilere ödenen ikramiye gün sayısı 60 günden az olan işyerlerinde 60 günü geçmeyecek şekilde toplu iş sözleşmesinin birinci yılında 20 gün; ikinci yılında ise 60 günü geçmeyecek şekilde 20 gün ikramiye ödemesi yapılacaktır.
4- MAKTU ÖDEMELER
a) Yemek Yardımı: Toplu iş sözleşmesinin yürürlük başlangıç tarihinden geçerli olmak üzere günlük yemek yardımı Net 65,00 TL'nin altında olan toplu iş sözleşmelerinde günlük yemek yardımı Net 65,00 TL'ye çekildikten sonra birinci yıl birinci altı ay dahil ücret zamları oranında artırılacaktır. Toplu iş sözleşmelerinin yürürlük başlangıç tarihinde daha yüksek miktarda yemek yardımı bulunması halinde ise mevcut miktar esas alınarak birinci yıl birinci altı ay dahil ücret zamları oranında artırılacaktır.
b)Birleştirilmiş Sosyal Yardım: Toplu iş sözleşmesinin yürürlük başlangıç tarihinden geçerli olmak üzere "Birleştirilmiş Sosyal Yardım” Brüt 1.100,00 TL/Ay'ın altında olan toplu iş sözleşmelerinde Birleştirilmiş Sosyal Yardım Brüt 1.100,00 TL/Ay'a çekildikten sonra birinci yıl birinci altı ay dahil ücret zamları oranında artırılacaktır. Toplu iş sözleşmelerinin yürürlük başlangıç tarihinde daha yüksek miktarda”Birleştirilmİş Sosyal Yardım” bulunması halinde ise mevcut miktar esas alınarak birinci yıl birinci altı ay dahil ücret zamları oranında artırılacaktır.
c) Ek Ödeme: Toplu iş sözleşmesinin yürürlük başlangıç tarihinden geçerli olmak üzere Ek Ödeme Brüt 2.500,00 TL/Yıl'ın altında olan toplu iş sözleşmelerinde Ek Ödeme Brüt 2.500,00 TL/Yıl'a çekildikten sonra birinci yıl birinci altı ay dahil ücret zamları oranında artırılacaktır. Toplu iş sözleşmelerinin yürürlük başlangıç tarihinde daha yüksek miktarda Ek Ödeme bulunması halinde ise mevcut miktar esas alınarak birinci yıl birinci altı ay dahil ücret zamları oranında artırılacaktır.
d) Giyim Yardımı: Toplu iş sözleşmesinin yürürlük başlangıç tarihinden geçerli olmak üzere yıllık giyim yardımı Brüt 700,00 TL/Yıl'ın altında olan toplu iş sözleşmelerinde yıllık giyim yardımı Brüt 700,00TL/Yıl'a çekildikten sonra birinci yıl birinci altı ay dahil ücret zamları oranında artırılacaktır. Toplu iş sözleşmelerinde daha yüksek oranda giyim yardımı bulunması halinde bu miktar da birinci yıl birinci altı ay dahil ücret zamları oranında artırılacaktır. Ayrıca, toplu iş sözleşmelerinde aylık yazımlar varsa bu miktarın aylığı bulunarak (on ikiye bölünerek) toplu iş sözleşmelerine yazılacaktır,
Bu maddede sayılmayan ancak, toplu iş sözleşmelerinde yer alan diğer maktu ödemeler de (ücrete bağlı olmayan ödemeler; doğum, ölüm, evlenme ve yol yardımı ile maktu olarak ödenen prim, tazminat vb. ödemeler) toplu iş sözleşmelerinin ücret zamları oranında ve ücretin zamlandığı tarih itibarıyla artırılarak ödenecektir.
5- YETKİ UYUŞMAZLIĞI DEVAM EDEN İŞYERLERİ
Yetki uyuşmazlığı devam eden işyerlerinde çalışan işçilere işbu "Çerçeve Anlaşma Protokolü” ile belirlenen ücret zamları, avans niteliğin e uygulanır. İmzalanacak olan toplu iş sözleşmesi farklarından mahsup edilir.
6) İŞYERİNE/ İŞLETMEYE ÖZGÜ SORUNLAR
İşletme veya işyerine özgü sorunlar toplu iş sözleşmesinin tarafları arasında görüşülerek çözüme kavuşturulur. Bu çerçeve anlaşma protokolünde düzenlenmeyen mali konular ek çerçeve anlaşma protokolü ile çözüme kavuşturulacaktır.
7-696 SAYILI KHK KAPSAMI DIŞINDA BIRAKILAN KAMU TAŞERON İŞÇİLERİNİN DAİMİ KADROYA GEÇİRİLMESİ
696 sayılı KHK kapsamı dışında bırakılan alt işveren işçilerinin (taşeron) Kamu Kurum ve Kuruluşlarında istihdam edilmesi ile ilgili yasal düzenleme çalışmalarına devam edilecektir.
8-696 SAYILI KHK İLE KADROYA GEÇEN İŞÇİLERİN ÖZLÜK HAKLARI
İşçilerin iş ve işyeri değişikliği ile özlük hakları (hastalık, engellilik, sağlık, eş durumu, vb. zorunlu hallerde nakil) konularında gerekli yasal düzenleme çalışmalarına devam edilecektir.
9- GEÇİCİ İŞÇİLER
Kanuni düzenleme yapılarak Kamu kurum ve kuruluşlarında daimî işçi kadrolarına geçirilen geçici ve mevsimlik işçilerin uygulamaya yönelik sorunlarına ilişkin olarak çalışmalara devam edilecektir.
10- İl Özel İdare Şirketleri ile Belediye Şirketlerinde çalışan işçilere 6772 sayılı Kanuna göre İlave Tediye ödenmesi için gerekli yasal düzenleme çalışmaları başlatılacaktır.
11- DİĞER HUSUSLAR
a) 2023 Yılı Kamu Toplu İş Sözleşmeleri Çerçeve Anlaşma Protokolüne istinaden ihtiyaç duyulması halinde aynı usul ve esaslarla "Ek Çerçeve Anlaşma Protokolü” de imzalanabilir. "Ek Çerçeve Anlaşma Protokolünün” yürürlük başlangıcı aksine bir düzenleme yoksa; toplu iş sözleşmelerinin yürürlük başlangıç tarihi ile aynı olacaktır.
b) Gece zammı: Toplu iş sözleşmelerinde gece zammı ile ilgili bir düzenleme bulunmayan yerlere aşağıdaki metin eklenecektir. Bu oranın altında olanlar bu orana yükseltilecek; toplu iş sözleşmesinde daha yüksek bir oran belirlenmiş ise bu oranın uygulanmasına aynen devam edilecektir.
"Akşam saat 20.00'den sabah saat 06.00'ya kadar geçen süre gece dönemidir. 20.00-06.00 saatleri arasında çalışılan süre kadar gece zammı ödenir. Gece döneminde çalışan işçilerin, çalıştıkları sürelere ait ücretleri %8 (Yüzde sekiz) zamlı olarak ödenir.”
Gece zammından tüm işçiler (güvenlik işçileri dahil) yararlanacaktır. Ancak, gece vardiya zammı/primi olan yerlerde ayrıca gece zammı ödenmez.
c) Fazla Çalışma Ücreti: Toplu iş sözleşmelerinde bulunan fazla çalışma ücreti %70 olarak düzenlenecektir. Bu oranın altında olanlar bu orana yükseltilecek; toplu iş sözleşmelerinde daha yüksek bir oran belirlenmişse bu oranın uygulanmasına a nen devam edilecektir.
d) Hizmet Zammı: Toplu iş sözleşmelerindeki madde metni aynı kalmak şartıyla "Hizmet zammı” toplu iş sözleşmesinin yürürlük süresi boyunca Brüt 15,00 TL olarak uygulanacaktır.
e) İş Primi: Toplu iş sözleşmelerinde tüm işçilere ödenen başkaca bir prim bulunmaması halinde işçilerin fiilen yaptığı işler dikkate alınarak fiilen çalışılan günler için üç kategoride düzenleme yapılacak ve en nitelikli gruptan başlayarak hiçbir ödemeyi etkilememek ve müktesep hak sayılmamak kaydıyla; birinci gruptaki işçilere (en nitelikli işçilere) brüt çıplak ücretinin %6' Si, ikinci gruptaki işçilere brüt çıplak ücretinin 945'i ve üçüncü gruptaki işçilere ise brüt çıplak ücretinin%4'ü oranında iş primi ödemesi yapılacaktır. Toplu iş sözleşmelerinde farklı adlar altında tüm işçilere ödenen yüzdeli veya maktu prim olan yerlerde ayrıca bu maddedeki iş primi ödemesi yapılmayacak ancak mevcut miktarların bu oranların altında olması halinde bu orana veya bu oranın emsali miktarına yükseltilecektir. Toplu iş sözleşmelerinde bir grup işçiye prim ödemesi yapılıyor ise mükerrer uygulamaya sebebiyet verilmeyecek şekilde sadece ödeme yapılmayan işçilere bu iş primi üçlü grup düzenlemesi esas alınarak yapılacaktır. Maktu prim ödemesi yüzdeliğe çevrildikten sonra ayrıca maktu prim ödemesi yapılmayacaktır. Toplu iş sözleşmelerinde gruplama yapılmamış ise toplu iş sözleşmesinin tarafları önceki dönem toplu iş sözleşmelerinde yapılan gruplamayı esas alarak üç kategoride düzenleme yapacaklardır.
f) Ek çerçeve anlaşma protokolü ile gazi, terör mağduru ve şehit yakını işçilere saatlik/günlük/aylık çıplak ücretinin % 10'u (Yüzde on) tutarı a Ek ödeme yapılacağına ilişkin düzenleme her bir toplu iş sözleşmesine derc edilecektir.
12- FARKLARIN ÖDENME ZAMANI
Toplu iş sözleşmelerinin yürürlük başlangıç tarihi ile imza tarihi arasında oluşacak ücret ve diğer tüm ödemelere ilişkin farklar kurumların bütçe imkânları göz önüne alınarak geciktirilmeden ödenecektir.
PROF. DR. VEDAT BİLGİN
T.C. ÇALIŞMA VE SOSYAL GÜVENLİK BAKANI
(09/05/2023)
